Sözlerle Çizim Sanatı: Açıklama Nedir?

Açıklama, kelimelerle resim çizme sanatıdır. Bir diğer adı da görüntüdür. Bu sanat, anlatılan varlığın veya nesnenin okuyucunun ve dinleyicinin zihninde canlanmasını sağlamaktır. Tarifi yaparken anlatılan varlık ve nesnenin tüm özelliklerini ayrıntılı olarak anlatmak gerekir.

Betimleme, 5 duyu yardımıyla varlığın niteliklerini anlamaya ve anlamlandırmaya yardımcı olur. Ana şey görseldir. Yani anlatılan durum tüm detayları ve görselliği ile zihinde canlandırılmalıdır.

Anlatım yapılırken renk ve form detaylarına çok dikkat edilir. Bu sayede görsellik daha iyi anlatılabilir. Anlatım yapılırken objektif olunabileceği gibi duygu ve yorumlar da katılabilir. Aynı zamanda hayali unsurlar da kullanılabilir.

Açıklamanın genel özellikleri aşağıdaki gibidir:

• Betimleyici ve sanatsal betimleme olarak ikiye ayrılır.

• Kişinin iç dünyasını anlatanlara analiz veya manevi portre denir.

• Görünüşü betimleyenlere fiziksel ya da simgesel betimlemeler denir.

• Romanlarda, hikâyelerde, tiyatro oyunlarında, gezi yazılarında ve şiirlerde sıklıkla kullanılır.

• Tarif edilirken kelimenin gerçek anlamı yanında yan ve mecazi anlamlara da yer verilebilir.

Açıklayıcı paragraflarda özel bir sayı ve detayları vardır. Burada ana görüşü bulmak söz meselesi değil. Olay betimlemede yer alıyorsa buna anlatım denir. Olay olmadığında, bir açıklama olarak kalır.

Bu yöntem ilk kez romantik sanatçılarda görüldü. Romantik sanatçılar, gerçek hayat ve bireylerle ilgilenme ihtiyacı hissettiler. Gerçekleri hesaba katmak için ayrıntılara yer verme ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Romantik betimlemeler genellikle duygulara ve hayallere dayanır. Olaylarla ve kişilerle pek teması yoktur. Realist açıklamalar ise tamamen gerçektir.

Betimleyici betimleme, görünen anı betimleyen türdür. Varlıkların, bireylerin ve nesnelerin görünümleri oldukları gibi tanımlanır. Gözlem kullanılır. Bireysel yorumlara ve duygulara fazla yer verilmez.

Tanımlayıcı betimlemenin genel özellikleri şunlardır:

• Genelde bilgi vermek amaçlıdır.

• Genel ayrıntılara çok dikkat edilir.

• Detaylar olduğu gibi, objektif ve tarafsız bir şekilde verilmiştir.

• Genel amaç sanat yapmak değildir.

Açıklamalı betimlemede genel amaç, okuyucunun o an göremediğini zihninde olduğu gibi görselleştirmesidir. En çok kullanılan duyu görmedir.

Sanatsal veya izlenimci betimleme, izlenim ve sezginin baskın olduğu bir sistemdir. İnsanların iç dünyaları, halleri ve davranışları ele alınır. Varlıkların duyularda uyandırdığı etkiler ön plandadır.

Bu sistemde genellikle özel detaylar vurgulanır. Yazar, anlatısına duygu ve yorumlarını katabilir. Teşbihler, hayali unsurlar, metaforlar ve tekrarlar kullanır.

Sanatsal betimlemenin genel özellikleri şunlardır:

• Amaç bir izlenim bırakmaktır.

• Farklı duyulara hitap edilir.

• Özel detaylar dahildir.

• Öznellik ön plandadır.

• Amaç bilgi vermek değil sanat yapmaktır.

Betimleme sadece nesneler, ortamlar için değil, bireyler için de yapılır. Açıklamalarda kişinin fiziksel görünümü, genel ruh hali ve görüşleri yer alabilir. Bu doğrultuda insan betimlemesi kavramı ortaya çıkmakta ve bu kavram içsel betimleme ve dış betimleme olarak ikiye ayrılmaktadır.

İç betimleme ya da manevi betimleme, gözle görülemeyen detayların dahil edilmesidir. Kıskançlık ve iyimserlik gibi duygusal durumları ifade etmek içsel bir tanımlamadır.

Dış betimleme veya fiziksel betimleme ise, görünür durumların betimlenmesidir. Boy, kilo, ten rengi, saç rengi, göz rengi gibi detaylar fiziksel tanımlamada yer almaktadır.

Görsel sanatlarda betimleme kelimesi kelimesinedir. Buna sıralı açıklama denir. Ardışık tasvir, fotoğraf sanatında bir konuyu, zaman içindeki akışıyla, birbirini izleyen sahneler şeklinde betimlemeye verilen isimdir.

Sıralı betimlemenin günümüzdeki en iyi örneklerinden biri çizgi romanlardır. Bu yöntem Orta Çağ’da hem Doğu’da hem de Batı’da bulundu.